Konferencją w smog, czyli o niskiej emisji w Poznaniu

„Smog – efektywna walka z problemem” to tytuł konferencji, która odbyła się 27 marca br. w Poznaniu. W jej ramach przedstawiony został szereg referatów omawiających różne aspekty walki o dobrą jakość powietrza, w kontekście tzw. niskiej emisji.

Zaczęło się od wystąpienia prof. Włodzimierza Urbaniaka, reprezentującego Wydział Chemii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, który w referacie pt. „Co wisi w powietrzu?” omówił problem „niskiej emisji” od strony naukowej, przedstawiając m.in. definicje niskiej emisji i pyłów zawieszonych. Podczas tego referatu zasygnalizowane zostały także zagadnienia związane ze szkodliwością pyłów oraz najgroźniejszymi i najpowszechniejszymi ich źródłami. Wśród nich profesor Urbaniak na pierwszym miejscu wymienił związane z „niską emisją” paleniska domowe.

W trakcie tego referatu zaprezentowane zostały także założenia realizowanego przez Wydział Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza projektu pn. „Kompleksowy rozwój metod monitorowania jakości powietrza oraz informowania i edukacji w ramach Stacji Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Różany Potok Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”.

Przepisy antysmogowe

Wiadomo, że bez odniesienia do podstawy prawnej trudno podjąć jakiekolwiek działania związane z ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza, w taki sposób by były one skuteczne i nie spotkały się z zakwestionowaniem przez część, niechętnych tym działaniom, mieszkańców. Stąd też głos oddano Mateuszowi Karciarzowi z kancelarii prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners, który omówił „Aktualne uwarunkowania prawne dotyczące przeciwdziałania zjawisku niskiej emisji”. W swej prezentacji odniósł się on m.in. do kwestii związanej z poziomami (dopuszczalnym, docelowym i celu długoterminowego) substancji w powietrzu w kontekście obowiązujących przepisów prawa. Nie mogło przy tym zabraknąć tematyki dotyczącej tzw. uchwał antysmogowych i związanych z nimi orzeczeń sądów administracyjnych.

W dalszej kolejności wystąpił Krzysztof Pawłowski z firmy ATUT z Lublina, który przedstawił zagadnienie pomiaru pyłu jako metodę poszukiwania źródeł niskiej emisji.

Pieniądze na walkę z niską emisją

Następną część konferencji zdominowały aspekty finansowe, a o zabranie głosu poproszeni zostali kolejno: Robert Złotek z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu (WFOŚiGW) oraz Tomasz Witczak, reprezentujący Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Każdy z nich odniósł się do instrumentów finansowych pozostających w gestii reprezentowanych instytucji, które mogą służyć do ograniczania tzw. smogu.

Pierwszy z prelegentów tej części konferencji omówił zatem zasady, na jakich beneficjenci mogą ubiegać się o środki na realizację przedsięwzięć ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza, wskazując m.in. na jakie konkretne cele, ze środków wojewódzkiego funduszu, przyznawane są pożyczki i dotacje. Zaznaczył przy tym, że dla osób fizycznych WFOŚiGW przygotował dwa programy pomocowe. Są to TERMO – 2017 i PIECYK – 2017. Pierwszy dotyczy termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkaniowych, a drugi wymiany źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych i lokalach mieszkalnych.

Także przedstawiciel urzędu marszałkowskiego omówił możliwości i zasady pozyskania środków na inwestycje związane z poprawą jakości powietrza, tyle, że odnosił się do Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Wspomniał zatem o tym, że samorząd województwa ma dla potencjalnych beneficjentów środki zarezerwowane na inwestycje w zakresie wytwarzania i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych oraz na rozwój sieci ciepłowniczych i chłodniczych, a także na wzmacnianie niskoemisyjnego transportu. Zaprezentował także szereg warunków, jakie należy spełnić by móc ubiegać się o wsparcie.

Gdy uczestnicy spotkania dowiedzieli się już skąd i na jakich warunkach mogą zdobyć dofinansowanie na walkę z niską emisją nadszedł czas na równie interesującą sesję, tym razem poświęconą praktycznym przykładom działań podejmowanych zarówno przez administrację samorządową i podległe jej służby, jak również przez organizacje pozarządowe.

Jak walczyć z niską emisją?

O doświadczeniach w tym aspekcie opowiedział Waldemar Matuszewski ze Straży Miejskiej Miasta Poznania. Wskazał on m.in., że poznańscy strażnicy kontrolują nieruchomości pod kątem tego czym w piecach palą mieszkańcy. Funkcjonariusze posługują się przy tym upoważnieniem wydanym im przez Prezydenta Miasta Poznania, na podstawie którego mogą wchodzić na teren prywatnych nieruchomości. W okresie od listopada 2016 r. do lutego br. podjęli oni 837 interwencji, na podstawie których stwierdzili 182 nieprawidłowości. Jednak, jak zaznaczył przedstawiciel poznańskich municypalnych, straż miejska zamiast karania koncentruje się na działaniach profilaktycznych, które polegają na podnoszeniu świadomości mieszkańców, w tym dzieci i młodzieży.

Waldemar Matuszewski zapowiedział również, że od jesieni br. w Poznaniu wykorzystywany będzie pojazd z mobilnym urządzeniem pomiarowym, które pozwoli monitorować jakość powietrza.

Wyniki monitoringu jakości powietrza prowadzonego przez Wydział Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza przedstawił prof. Włodzimierz Urbaniak, który ponownie zabrał głos. Wskazał on m.in., że powodem zanieczyszczenia powietrza wywoływanego w ramach tzw. niskiej emisji, jest nie tylko spalanie odpadów, ale również niskiej jakości węgla. Dowodem na to jest pojawianie się w zanieczyszczonym powietrzu siarki, której nie zawierają odpady lecz właśnie niskogatunkowy węgiel kamienny, w efekcie spalania którego związki siarki emitowane są do atmosfery.

O działaniach w zakresie ograniczania niskiej emisji podejmowanych przez poznański magistrat opowiedziała Agnieszka Wójcik z Urzędu Miasta Poznania. Skoncentrowała się ona na programie KAWKA, zapowiadając jego kontynuację, mimo wycofania się z finansowania tego działania przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz na termowizyjnych badaniach budynków, których celem jest wskazanie ich właścicielom miejsc, którymi ciepło ucieka z pomieszczeń na zewnątrz.

Na koniec, przedstawicielka Poznania stwierdziła, że najważniejszym narzędziem wspomagającym ograniczanie niskiej emisji byłaby uchwała antysmogowa dla woj. wielkopolskiego.

Następnie głos zabrał Ryszard Chmielina, prezes Wielkopolskiego Klubu Ekologicznego, który przedstawił działania na rzecz ograniczania niskiej emisji podejmowane w aglomeracji kalisko-ostrowskiej. Wachlarz i zakres inicjatyw prowadzonych w tej części Wielkopolski przez organizacje pozarządowe jest imponujący. Obejmują one zarówno szereg działań edukacyjnych i uświadamiających, jak i budowę własnego systemu monitorującego jakość powietrza. Co podkreślał prezes Chmielina, to fakt, że mieszkańcy Ostrowa Wlkp. z własnych środków zakupili czujniki, które spięte w jeden system informatyczny tworzą bogate źródło informacji o jakości powietrza na tym terenie.

Temat zaangażowania organizacji pozarządowych w działania związane z ograniczaniem niskiej emisji był także przedmiotem wystąpienia Krzysztofa Mączkowskiego, reprezentującego Komisję dialogu obywatelskiego ds. ochrony środowiska w Poznaniu. Podkreślał on, iż największą przeszkodą w podejmowaniu wspólnych działań przez organizacje pozarządowe i administrację publiczną jest obopólny brak zaufania. Krzysztof Mączkowski wskazał również, że współpraca z organizacjami ekologicznymi powinna być uwzględniana przez samorządowców, bowiem najczęściej posiadają one dostęp do osób o wysokim poziomie merytorycznym w zakresie ochrony środowiska.

Konferencja została zorganizowana w ramach wspomnianego już projektu pn. „Kompleksowy rozwój metod monitorowania jakości powietrza oraz informowania i edukacji w ramach Stacji Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Różany Potok Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”, który realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu udzielonemu ze środków Programu Operacyjnego PL03 Wzmocnienie Monitoringu Środowiska oraz Działań Kontrolnych w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014. Udział wzięło w niej ok. 60 osób, a organizatorem technicznym była firma Ekorum.

Podczas wydarzenia swój czas mieli także dziennikarze (w ramach konferencji prasowej). Mogli oni dowiedzieć się więcej o kwestiach związanych z ochroną powietrza oraz ze szczegółami dotyczącymi Projektu „„Kompleksowy rozwój metod monitorowania jakości powietrza oraz informowania i edukacji w ramach Stacji Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Różany Potok Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”. Pokłosiem tego są pokonferencyjne doniesienia medialne:

Piotr Strzyżyński