Komisja Europejska (KE) zintensyfikowała działania wobec siedmiu państw członkowskich, które naruszyły przepisy unijne dotyczące dopuszczalnych poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz homologacji typu samochodów.
– Decyzja o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE spraw przeciwko państwom członkowskim została podjęta w imieniu Europejczyków. Jak podkreślamy, zadaniem Komisji jest ich ochrona. Nasza decyzja wynika z tego zobowiązania. W ciągu ostatniej dekady pozwane do Trybunału państwa członkowskie otrzymały wystarczająco dużo ostrzeżeń ostatniej szansy i mogły poprawić sytuację. Jestem przekonany, że dzisiejsza decyzja doprowadzi do znacznie szybszej poprawy sytuacji obywateli. Niemniej jednak samo wejście na drogę prawną nie rozwiąże problemu – oświadczył Karmenu Vella, komisarz ds. środowiska.
Jednocześnie KE zapewnia także praktyczną pomoc organom krajowym w dążeniach do zapewnienia europejskim miastom i gminom czystszego powietrza.
– Warunkiem sukcesu w walce z zanieczyszczeniem powietrza w miastach jest zaangażowanie się sektora motoryzacyjnego. Przyszłością są samochody nieemitujące żadnych zanieczyszczeń. Jednak zanim się one pojawią, konieczne jest przestrzeganie przepisów dotyczących emisji. Producenci, którzy łamią prawo, muszą ponieść konsekwencje tych naruszeń – dodaje Elżbieta Bieńkowska, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP.
W przyjętym komunikacie „Europa, która chroni: czyste powietrze dla wszystkich” KE określa środki, które państwa członkowskie mogą zastosować w celu zwalczania zanieczyszczenia powietrza. Komisja podkreśla również konieczność zacieśnienia współpracy z państwami członkowskimi poprzez nawiązywanie „dialogów w sprawie czystego powietrza” z właściwymi władzami oraz poprzez wykorzystanie unijnego wsparcia finansowego dla działań podejmowanych w celu poprawy jakości powietrza.
Ponadto KE podjęła decyzję o wystąpieniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przeciwko Francji, Niemcom, Węgrom, Włochom, Rumunii i Zjednoczonemu Królestwu w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa uzgodnionych wartości dopuszczalnych w zakresie jakości powietrza oraz niepodjęciem przez nie odpowiednich działań, aby maksymalnie skrócić okresy, w których wartości dopuszczalne są przekraczane. Komisja podjęła także decyzję o skierowaniu dodatkowych wezwań do usunięcia uchybienia do Niemiec, Włoch, Luksemburga oraz Zjednoczonego Królestwa w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa przepisów UE dotyczących homologacji typu pojazdu.
Środki mające na celu zwalczanie zanieczyszczenia powietrza
Środki zaproponowane przez KE opierają się na trzech głównych filarach. Są nimi normy jakości powietrza; cele krajowe w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych; oraz normy emisji dla głównych źródeł zanieczyszczeń, np. z pojazdów, statków, sektora energii i przemysłu.
W celu przeciwdziałania emisjom zanieczyszczeń powietrza z ruchu drogowego, Komisja będzie w dalszym ciągu wzmacniać współpracę z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w zakresie wspólnego zintegrowanego podejścia do przepisów w sprawie dostępu do ruchu miejskiego, w ramach agendy miejskiej UE.
Ponadto Komisja przeprowadziła szeroko zakrojoną reformę mającą na celu zapewnienie, aby emisje zanieczyszczeń powietrza z pojazdów były mierzone w rzeczywistych warunkach jazdy (zob. FAQ).
Sześć państw członkowskich w TSUE
Komisja podejmuje działania w celu wyeliminowania znaczących i utrzymujących się przekroczeń wartości dopuszczalnych dotyczących dwóch kluczowych zanieczyszczeń mających wpływ na zdrowie. Jest to dwutlenek azotu wytwarzany głównie przez ruch drogowy i przemysł oraz pył zawieszony, który występuje przede wszystkim w emisjach pochodzących z przemysłu, ogrzewania domów, ruchu drogowego i rolnictwa.
Komisja podjęła decyzję o wystąpieniu do TSUE przeciwko Francji, Niemcom oraz Zjednoczonemu Królestwu w związku z nieprzestrzeganiem przez te państwa wartości dopuszczalnych dwutlenku azotu (NO2) oraz niepodjęciem przez nie odpowiednich działań, aby maksymalnie skrócić okresy, w których te wartości dopuszczalne są przekraczane. Sprawy skierowane do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Węgrom, Włochom i Rumunii dotyczą utrzymujących się wysokich poziomów pyłu zawieszonego (PM10). Limity określone w przepisach UE dotyczących jakości powietrza (dyrektywa 2008/50/WE) należało spełnić odpowiednio w 2010 r. i 2005 r.
Etap ten jest następstwem szczytu ministerialnego w sprawie jakości powietrza, zwołanego przez komisarza Karmenu Vellę w dniu 30 stycznia 2018 r. w celu podjęcia ostatniej próby rozwiązania poważnego problemu zanieczyszczenia powietrza w dziewięciu państwach członkowskich. Wspomniane sześć państw członkowskich nie przedstawiło wiarygodnych, skutecznych i terminowych środków mających na celu zredukowanie zanieczyszczenia do uzgodnionych poziomów i tak szybko, jak jest to możliwe, czego wymaga prawo UE. W związku z tym Komisja zdecydowała się na podjęcie kroków prawnych.
Jeżeli chodzi o Republikę Czeską, Słowację i Hiszpanię, wydaje się, że wprowadzone lub planowane środki, o których poinformowano Komisję w następstwie szczytu ministerialnego w sprawie jakości powietrza, wystarczą do usunięcia stwierdzonych niedociągnięć, jeżeli zostaną właściwie wdrożone. W związku z tym Komisja będzie nadal ściśle monitorować wdrażanie tych środków, a także ich skuteczność w rozwiązaniu problemu w jak najkrótszym terminie.
W przypadku czterech państw członkowskich podjęto dalsze kroki w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego ze względu na zignorowanie przez nie przepisów UE dotyczących homologacji typu pojazdu. Komisja podjęła decyzję o wystosowaniu do Niemiec, Włoch, Luksemburga i Zjednoczonego Królestwa dodatkowych wezwań do usunięcia uchybienia.
Prawodawstwo UE w zakresie homologacji typu pojazdu nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia systemu skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji mających na celu zniechęcanie producentów samochodów do łamania prawa. Jeżeli takie naruszenie przepisów ma miejsce, jak np. w przypadku stosowania urządzeń ograniczających skuteczność działania układów kontroli emisji, należy zastosować środki zaradcze – takie jak wycofywanie z eksploatacji – oraz kary (art. 30 i 46 dyrektywy 2007/46 oraz art. 13 rozporządzenia 715/2007).
Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Niemcom, Luksemburgowi i Zjednoczonemu Królestwu w grudniu 2016 r. w odniesieniu do grupy Volkswagena i przesłała uzupełniające wezwania do usunięcia uchybienia w lipcu 2017 r., prosząc o dalsze wyjaśnienia.
Komisja Europejska wystosowała dodatkowe wezwania do usunięcia uchybienia w celu uzyskania dodatkowych informacji na temat krajowych dochodzeń i postępowań sądowych dotyczących tych naruszeń. Ponadto w następstwie wykrycia nowych przypadków nieprawidłowości w jednostkach sterowania silników Diesla (Porsche Cayenne, Volkswagen Touareg oraz kilka modeli Audi A6 i A7) KW zwróciła się także do Niemiec i Luksemburga jako właściwych organów udzielających homologacji typu, o odpowiedź, jakie środki zaradcze i kary są planowane. Komisja zwraca się również do Zjednoczonego Królestwa o wyjaśnienia dotyczące planowanych przepisów krajowych.
W maju 2017 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Włochom za niewypełnienie przez nie zobowiązań określonych w przepisach UE dotyczących homologacji typu pojazdów w odniesieniu do samochodów Fiat Chrysler. W międzyczasie Włochy podjęły działania naprawcze, nakazując grupie Fiat Chrysler Automobiles przeprowadzenie obowiązkowego wycofania z rynku w UE. Komisja Europejska zwróciła się zatem o dodatkowe informacje na temat zastosowanych konkretnych środków naprawczych i zastosowanych kar.
Dodatkowe wezwanie do usunięcia uchybienia stanowi oficjalny wniosek o udzielenie informacji. Wymienione państwa mają teraz dwa miesiące na ustosunkowanie się do argumentów przedstawionych przez Komisję. W przypadku braku reakcji Komisja może podjąć decyzję o przesłaniu uzasadnionej opinii.
Na podstawie informacji nadesłanej przez KE
fot. P. Strzyżyński
